Page 200 - Faaliyet Raporu 2022

Tortu örneklerinden moleküler ve kültür yöntemleri ile influenza A virüslerini saptama limitlerinin belirlenmesi (Yürütücü: Zeynep A. Koçer, DEU-BAP, Ref: #2020.KB.SAG.024, 2020-2021): İnfluenza A virüsleri (İAV) yabanıl su kuşlarında taşınmakta olup, kuşlarda asemptomatik gastrointestinal hastalığa yol açmaktadır. Yabanıl su kuşlarının yanı sıra, domuz, insan, köpek, kedi, at, deniz memelileri ve kümes hayvanları gibi birçok organizmayı da enfekte edebilmektedir. Yabanıl su kuşları ağız yoluyla aldıkları virüsler ile enfekte olmakta, gastroenterik enfeksiyon sonrası dışkılama ile bu virüsleri sucul ortamlara, yani çevrelerine yaymaktadır. Dışkılama yolu ile sucul ortamlara bırakılan bu virüsler zamanla tortulara çökebilmekte, çevresel koşullara dayanıklılıklarına bağlı olarak, bir süre sonra diğer kuşları ve memeli türlerini de enfekte edebilmektedir. Dolayısıyla, çevresel dayanıklılığı yüksek olan ve abiyotik kaynaklarda enfeksiyöz yetisini koruyabilen virüsler, doğada tür içi ve türler arası geçişkenlik gösterebilmektedir. Bu da kuşlarda taşınan virüslerin zoonotik yetisini arttırmasına ve lokal veya yaygın salgınlara yol açmasına sebep olabilmektedir.
Çevresel örneklerde bulunan virüslerin kültür ortamında izolasyonu genellikle kapsamlı bir optimizasyon gerektirmektedir. Mart 2021’de tamamlanan 2020.KB.SAG.024 nolu bu projenin temel hedefi tortu gibi komplike içeriği olan abiyotik kaynaklarda bulunan İAV’lerinin moleküler ve kültür yöntemleri ile saptama alt limitlerinin belirlenmesidir. Çalışmanın sonuçlarına göre, tortu örneklerinden moleküler yöntemler ile virüs saptama limiti tatlı su tortu örnekleri için 102.5 EID50/ml, tuzlu su tortu örneklerinde ise 103.5- 105.5 EID50/ml olarak belirlenmiştir. Kültür yöntemi ile virüs saptama limiti ise her iki örnek için
de 104.5 EID50/ml olarak belirlenmiştir. Ayrıca, tatlı ve tuzlu sucul ortamlarda bulunan tortuların organik ve inorganik bileşenleri incelenerek bu bileşenlerin virüs ile etkileşimi araştırılmıştır. Bu proje kapsamında yapılan çalışmalar bir yüksek lisans tez çalışması olarak tamamlanmıştır. Bu çalışmadan elde edilen çıktılar, daha önce başarılı bir şekilde abiyotik kaynaklardan izole edilemeyen virüslerin fenotipik ve genotipik karakterizasyonuna olanak sağlayacaktır. Proje çıktıları, uzun vadede de değişen çevresel koşullara göre virüslerin tepkisel değişimini ve gelecek salgın risklerinin değerlendirilebilmesi açısından oldukça önemlidir. Projenin çıktıları “Marine and Life Sciences’’ dergisinde 30.06.2022 tarihinde yayınlanmıştır (https://doi. org/10.51756/marlife.1091169).
Kıyı Kuşlarında Bulunan Influenza Virüslerinin Salgın Oluşturma Risklerinin Moleküler Açıdan Değerlendirilmesi (Yürütücü: Zeynep A. Koçer, Araştırmacı: Ortaç Onmuş, TÜBİTAK 1001, Ref: #120O564, 2021-2024): Bu projede, ülkemizde kış göçmeni olarak konaklayan, insanlarla olası temaslarda ya da aynı alanlarda bulunan kıyı kuşları tarafından taşınan, düşük patojenli influenza A virüslerinin tanımlanması ve salgın oluşturma riski olan suşların saptanması amaçlanmaktadır. Sürekli değişen çevre koşulları ile birlikte, epidemi veya pandemiye yol açma riski olan zoonoz viral hastalıklarda dünya genelinde ciddi bir artış görülmektedir. Influenza A virüsleri son 100 yılda insanlarda sebep oldukları dört büyük pandemi ile zoonoz patojenlerin başında gelmektedir. Hemen her türü yabani göçmen su kuşlarınca taşınan ve asemptomatik gastroenterik rahatsızlığa yol açan bu virüsler, insanlara geçtikleri takdirde orta şiddetliden, ölümlü vakalara varan ciddi solunum yolu rahatsızlıklarına
Teknolojik Araştırmalar Programı 193